Εισαγωγικά Θέματα
Εισαγωγή
Ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία στη ζωή του ανθρώπου από τα πρώτα χρόνια της γέννησής του ήταν ο χορός. Οι άνθρωποι κινούνται αδιάκοπα τυλιγμένοι μέσα στο γοητευτικό κλίμα της τέχνης σε όλη τους τη ζωή.
Σε κάθε σημαντική στιγμή της ζωής τους για να εξωτερικεύσουν τα συναισθήματά τους, καταφεύγουν στη μουσική και το χορό. Οι Έλληνες από τα πρώτα χρόνια της ζωής τους είχαν άμεση σχέση με το χορό. Η μεταφυσική τους αγωνία θεραπευόταν με τη θρησκεία που εκδηλωνόταν με ύμνους, λατρευτικούς χορούς και τελετές. Ο γάμος συνοδευόταν από χορό και μουσική ενώ όταν η ζωή έφτανε στο τέρμα της, η μουσική της νεκρικής ακολουθίας και τα μοιρολόγια αποχαιρετούσαν τον άνθρωπο.
Οι απλοί άνθρωποι δεν χορεύουν για να κάνουν τέχνη, αλλά για να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, να δείξουν τον πόνο ή τη χαρά τους.
Το ύφος, ο χαρακτήρας του χορού, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Από το κλίμα της περιοχής, τη γεωγραφική κατάσταση του τόπου και κυρίως από τον πολιτισμό, ο οποίος είναι συνυφασμένος με το χορό, το δημοτικό τραγούδι, τα ήθη και τα έθιμα και γενικότερα με τη λαϊκή παράδοση μιας χώρας.
Λαοί με χαμηλό πνευματικό επίπεδο, έχουν χορούς με περιορισμένη εκφραστική ακτίνα, ενώ αντίθετα λαοί με υψηλό πνευματικό επίπεδο όπου πρυτανεύει το πνεύμα της ελευθερίας, του κάλλους και της ομορφιάς, έχουν να επιδείξουν ποικιλία χορών οι οποίοι εκφράζουν τα ευγενικότερα συναισθήματα με χάρη, αισθητική και αρμονία.
Για τους Έλληνες οι εθνικοί χοροί έχουν μια ξεχωριστή σημασία. Οι χοροί αυτοί δεν σχεδιάστηκαν από κάποιον ειδικό, δεν τους γέννησε η φαντασία ενός ειδήμονα, αλλά τους έπλασε η ψυχή του λαού. Έγιναν από ανθρώπους οι οποίοι μη γνωρίζοντας ανάγνωση και γραφή και μη διαθέτοντας άλλη μόρφωση, χόρευαν και τραγουδούσαν για να ξεσκεπάσουν τα συναισθήματά τους. Οι πολεμιστές για να εκφράσουν τη χαρά και την ικανοποίηση ύστερα από μια νίκη, η μάνα τον πόνο και την πίκρα για τον θάνατο του παιδιού της, η γυναίκα τη θλίψη και την απόγνωση για τον σκοτωμένο άντρα της.
Οι σημερινοί χοροί έχουν τις ρίζες τους στην αρχαιότητα. Στην Μινωική Κρήτη οι νέοι κα οι νέες χόρευαν για τον ερχομό της Άνοιξης, στην Κλασική Ελλάδα οι πεπλοφόρες Παρθένες χόρευαν στις Καρυές προς τιμήν της Αρτέμιδος και στα Παναθήναια προς τιμήν της Αθηνάς.
Στην εποχή του Βυζαντίου αλλάζει ο τρόπος ζωής επηρεασμένος από τη θρησκεία αλλά το πνεύμα παραμένει το ίδιο. Οι πόλεμοι δεν σταματούν και γίνονται αγώνες για να σωθεί η εθνική μας κληρονομιά και ο πολιτισμός. Η μαυρίλα της Τουρκικής αυτοκρατορίας απλώνεται παντού και προσπαθεί να καλύψει το φως που μέχρι τώρα σκορπούσε πνεύμα και αρετή. Η πίστη στη θρησκεία και σε ότι απέμεινε βαθιά ριζωμένο μέσα στην ψυχή των ραγιάδων από τον αρχαίο ελληνικό χαρακτήρα, τους βοηθά να επιζήσουν. Οι παραδόσεις των Ελλήνων παραμένουν, παρότι συνοδεύονται από έναν αγιάτρευτο καημό που βγαίνει από τα βάθη της ψυχής του λαού μας.
Όλα αυτά τα γεγονότα έφτασαν σε μας όχι μόνο από τα έργα τέχνης, τα συγγράμματα των αρχαίων και των Βυζαντινών ιστορικών, αλλά και από τους χορούς και τα δημοτικά τραγούδια που επέζησαν όλα αυτά τα χρόνια.
Γι' αυτή τη σημαντική τέχνη έχουν γράψει πολλοί ιστορικοί από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα και έχουν αναλύσει τις πηγές έμπνευσης, την ανάγκη έκφρασης του λαού, το κύμα ζωής που κατακλύζει τον οργανισμό του χορευτή αλλά και του θεατή, τη σχέση που έχει ο χορός με όλες τις σημαντικές στιγμές της ζωής του ανθρώπου, καθώς και την προσφορά και τα αγαθά της τέχνης του χορού, που μένουν τα ίδια ανά τους αιώνες.
Χοροί Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης
Ο παραδοσιακός χορός με το δημοτικό τραγούδι αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα και ζωντανότερα στοιχεία του λαϊκού μας πολιτισμού, ο οποίος δείχνει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο την ιδιομορφία αλλά και την ιδιοφυΐα ενός λαού. Με τη διδασκαλία παραδοσιακών χορών στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, οι μαθητές έρχονται σε επαφή με τα ήθη και τα έθιμα των προγόνων μας, καλλιεργούν τις ρυθμοκινητικές τους ικανότητες, γίνονται κάτοχοι των ιστορικών, παιδαγωγικών και αισθητικών αξιών και συμβάλλουν στη διατήρηση και τη διαιώνιση της λαϊκής μας παράδοσης.
Χοροί Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης
Για την Α' και Β' ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ:
- Γρήγορο Χασάπικο
- Συρτός στα Τρία
- Αη Γιώργης
Για την Γ' και Δ' ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ:
- Καραγκούνα
- Συρτός Νησιώτικος
- Παλαμάκια
- Ποδαράκι
- Τσακώνικος
Για την Ε' και ΣΤ' ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ:
- Ζωναράδικος
- Τσάμικος
- Καλαματιανός
- Τικ (μονό)
- Έντεκα
- Πεντοζάλι
Χοροί Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης
Για την Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ:- Συρτός - Καλαματιανός
- Γρήγορος Χασάπικος
- Καραγκούνα - Σβαρνιάρα
Για την Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ:
- Συρτός στα Τρία
- Τσάμικος
- Ζωναράδικος
- Αη Βασιλιάτικος
Για την Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ:
- Πεντοζάλι
- Τικ (μονό)
Μέθοδοι Διδασκαλίας
Οι μέθοδοι διδασκαλίας των ελληνικών παραδοσιακών χορών είναι η ολική μέθοδος και η μερική μέθοδος.
Στην πρώτη ο χορός παρουσιάζεται από τον δάσκαλο ολόκληρος, ενώ στη δεύτερη χωρίζεται και παρουσιάζεται σε τμήματα.
Οι δύσκολες και περίπλοκες χορευτικές κινήσεις αναλύονται για να γίνουν κατανοητές από τους ασκούμενους.
Στον ίδιο χορό μπορεί να χρησιμοποιηθούν και οι δύο μέθοδοι, ανάλογα με το κινητικό μοτίβο του χορού.
Η μέθοδος που επιλέγεται εξαρτάται από τον βαθμό δυσκολίας του χορού, από την ηλικία των ασκούμενων, από το φύλο και την εμπειρία τους, από την έμφυτη κλίση τους (ταλέντο), από τα βιώματά που έχουν αποκτήσει κ.λπ.
Σε ορισμένες περιπτώσεις ο δάσκαλος μπορεί να παρουσιάσει το χορό σε video από μια χορευτική παράσταση και οι ασκούμενοι να καταγράψουν τους βηματισμούς του χορού, όμως αυτή η μέθοδος προϋποθέτει οι ασκούμενοι να βρίσκονται σε αρκετά υψηλό επίπεδο.