Αντικείμενο του προγράμματος είναι ο πειραματισμός σε νέες μορφές και τρόπους οργάνωσης και λειτουργίας του σχολείου, ο εμπλουτισμός του προγράμματος σπουδών και η διεύρυνση του ωρολογίου προγράμματος με έμφαση στη δημιουργία ειδικά διαμορφωμένων αιθουσών - εργαστηρίων σε κάθε σχολική τάξη, η πιλοτική εφαρμογή καινοτομικών μαθησιακών - ερευνητικών προσεγγίσεων (μάθημα σε αίθουσα - εργαστήριο, συνεργασία δασκάλων και καθηγητών ειδικοτήτων, διεπιστημονικές προσεγγίσεις σε ομάδες μαθημάτων) με τη χρήση νέων τεχνολογικών (Η/Υ, Πολυμέσων) και πολλαπλών διδακτικών πηγών (Βιβλίων, αρχείων, υλικών, κ.α)

Σκοπός του πιλοτικού προγράμματος είναι η βελτίωση και η αναβάθμιση του εκπαιδευτικού έργου σε σχολεία της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας μέσα από την αναδιοργάνωση του σχολικού χώρου, τον εμπλουτισμό του προγράμματος σπουδών και τη διεύρυνση του ωρολογίου προγράμματος στο πλαίσιο της ενίσχυσης του μορφωτικού, πολιτιστικού και κοινωνικού ρόλου του σχολείου και του "ανοίγματος του σχολείου στην κοινωνία"

Προβλεπόμενα παραδοτέα του προγράμματος.

1. Συγκρότηση επιστημονικής επιτροπής. Σχεδιασμός προγράμματος. Κριτήρια επιλογής σχολείων.
2. Κατάλογος με τα σχολεία που συμμετέχουν στο πρόγραμμα.
3. Σχέδιο υλοποίησης προγράμματος κάθε σχολικής μονάδας (κάτοψη χώρου - αναδιάταξη αιθουσών - ωρολόγιο πρόγραμμα).
4. Κατάσταση υπάρχοντος εξοπλισμού και προτεινόμενων αγορών νέου εξοπλισμού. Τελική κατάσταση εξοπλισμού σχολικής μονάδας.
5. Διδακτικό υλικό σεμιναρίων επιμόρφωσης.
6. Εκθέσεις αξιολόγησης της διεθνούς εμπειρίας από τις επιτόπιες επισκέψεις των μελών της Μ.Υ. ΣΕΠΠΕ.
7. Εκθέσεις εσωτερικής αξιολόγησης του προγράμματος.
8. Έκθεση εξωτερικής αξιολόγησης του προγράμματος.
9. Τελική έκθεση αξιολόγησης του προγράμματος.
10. Υλικό διάδοσης των αποτελεσμάτων του προγράμματος.

Το "Ολοήμερο σχολείο" στοχεύει :

• Να είναι ένας χώρος, όπου οι μαθητές θα αναπτύσσουν δεξιότητες γνωστικές, ερευνητικές, κατασκευαστικές και πολιτιστικές
• Να διαφοροποιήσει τη διδασκαλία των παραδοσιακών ακαδημαϊκών μαθημάτων μέσα από μια πολλαπλότητα προσεγγίσεων, οι οποίες θα ενισχύουν αμφίδρομα την προσωπικότητα του μαθητή.
• Να βοηθήσει στην κατά το δυνατόν καλύτερη ανάπτυξη της προσωπικότητας των μαθητών, στην καλύτερη ένταξή τους στο εκπαιδευτικό σύστημα.
• Να δομήσει με "νέα" στοιχεία την εξελικτική πορεία των μαθητών, ώστε να ανταποκριθούν στις ανάγκες και τις επιταγές της νέας τεχνολογικής κοινωνίας και της Κοινωνίας της Γνώσης
• Να εξασφαλίσει την προστασία των μαθητών από "παραμέληση", κακή μεταχείριση και ενδεχόμενους "κινδύνους", που μπορεί να ελλοχεύουν στο οικογενειακό και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον, προσφέροντας ταυτόχρονα δημιουργική επιτήρηση.
• Να εμπλουτίσει τη γλωσσική τους δυνατότητα και να αναπτύξει την φαντασιακή - συμβολική τους ικανότητα μέσα από μια αποτελεσματική πολιτιστική παρέμβαση, καθώς και να στηρίξει ή να συμβουλεύει το παιδί στα προβλήματά του.
• Να συμβάλλει με τη συνεχή ενισχυτική διδακτική παρέμβαση, την παιδαγωγική φροντίδα, και την αμφίδρομη διαδικασία αξιολόγησης στην ενίσχυση του μαθησιακού αποτελέσματος και στη μείωση των υπαρχουσών εκπαιδευτικών ανισοτήτων.
• Να συμβάλλει στην ανακούφιση της οικογένειας του μαθητή, όταν και οι δύο γονείς είναι εργαζόμενοι ή όταν ο μαθητής προέρχεται από μονογονική οικογένεια και δεν υπάρχει άλλος τρόπος προστασίας του.
• Να ευαισθητοποιήσει τους γονείς και να ενεργοποιήσει τους φορείς της τοπικής κοινωνίας επιδιώκοντας το "άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία".
• Να υπερασπιστεί το δημόσιο χαρακτήρα της εκπαίδευσης και να "πείσει" για την αξιοπιστία του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος και της ελληνικής πολιτείας.

Προϋπολογισμός του προγράμματος. ( Ανά κατηγορία δαπανών και στο σύνολο).

Υπενθυμίζεται ότι τη διαχείριση του προγράμματος ανέλαβαν το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο ως προ το σκέλος των εξοπλισμών και το Πανεπιστήμιο Αθήνας ως προς το σκέλος του εκπαιδευτικού υλικού και των αμοιβών, όπως φαίνεται και στον ακόλουθο πίνακα.

ΠΑΡΑΔΟΤΕΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Τα παραδοτέα του προγράμματος, σύμφωνα με το τεχνικό δελτίο του προγράμματος, αναφέρονται συνολικά στις ενέργειες και τις δραστηριότητες που πραγματοποιήθηκαν ώστε να λειτουργήσουν με τη νέα μορφή του 'ολοήμερου σχολείου' οι 28 σχολικές μονάδες του πιλοτικού προγράμματος και περιλαμβάνουν :

1.Τις εργασίες για τη μετατροπή της υποδομής του χώρου κάθε σχολικής μονάδας ( προσθήκη νέων αιθουσών, ανακαίνιση χώρων, υδραυλικές και ηλεκτρολογικές εργασίες, κα) σύμφωνα με τις προδιαγραφές της επιστημονικής ομάδας του προγράμματος.

2.Τον εξοπλισμό των αιθουσών μαθητών και των εργαστηρίων με τα προβλεπόμενα είδη (έπιπλα, ηλεκτρονικά είδη, συσκευές, κτλ.) σύμφωνα με τις προδιαγραφές της επιστημονικής ομάδας του προγράμματος.

3.Το εκπαιδευτικό υλικό (βιβλία, χάρτες, διαφάνειες, κτλ.) που προμηθεύτηκαν τα σχολεία για τις ανάγκες της διδασκαλίας των διαφόρων μαθημάτων.

4. Τον κατάλογο των πρόσθετων εκπαιδευτικών (δασκάλων και εκπαιδευτικών ειδικοτήτων) που προσλήφθηκαν για τις ανάγκες του σχολείου λόγω της επέκτασης του ωρολογίου προγράμματος.

5.Τις προδιαγραφές της λειτουργίας του 'ολοήμερου σχολείου' που συνέταξε η επιστημονική επιτροπή του προγράμματος, όσον αφορά τις ανάγκες της σχολικής μονάδας σχετικά με την υποδομή, τον εξοπλισμό, το εκπαιδευτικό υλικό, το ανθρώπινο δυναμικό και το ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου.

6. Την έκθεση της εσωτερικής αξιολόγησης του πιλοτικού προγράμματος που υπέβαλε η επιστημονική επιτροπή.

Δυνατότητα αξιοποίησης (γενίκευσης και χρήσης της μεθόδου και του υλικού) των παραδοτέων.

Οι προδιαγραφές της λειτουργίας του 'ολοήμερου σχολείου', που συνέταξε η επιστημονική επιτροπή του προγράμματος, όσον αφορά τις ανάγκες της σχολικής μονάδας σχετικά με την υποδομή, τον εξοπλισμό, το εκπαιδευτικό υλικό, το ανθρώπινο δυναμικό και το ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου σε συνδυασμό με την εξωτερική και εσωτερική αξιολόγηση του προγράμματος προσφέρουν ένα αξιόλογο σύστημα πληροφοριών απαραίτητο για ενδεχόμενη γενίκευση του προγράμματος.

ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Με απόφαση της Επιστημονικής Ομάδας του προγράμματος ορίζονται τα κριτήρια της επιλογής των σχολείων για τη συμμετοχή τους στην πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος, τα οποία κοινοποιούνται στην Διεύθυνση Σπουδών Α/θμιας εκπαίδευσης του ΥΠΕΠΘ. Η Δ/νση Σπουδών επιλέγει κατ΄ανάθεση τα σχολεία που συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Σύμφωνα με απόφαση του Υφυπουργού Παιδείας τα σχολεία που επελέγησαν να συμμετέχουν στην πιλοτική εφαρμογή του "Ολοήμερου σχολείου" είναι τα ακόλουθα :

.

 

 

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

2ο ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ - ΕΠΕΑΕΚ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ

Έργο ΣΧΟΛΕΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ (ΣΕΠΠΕ)

Πιλοτικό πρόγραμμα ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Ιούνιος 1999 - Αύγουστος 2000)

Αθήνα Ιούνιος 1999

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

2. Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΚΑΙ Η ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

3. Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

4. ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

5. ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

6. Ο ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

7. ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

8. ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

8.1. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

8.2 ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

8.3. ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

8.4. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

8.5. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

8.6. ΩΡΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

8.7. ΝΕΑ ΓΝΩΣΤΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ

8.8. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ

8.9. ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΣΧΟΛΕΙΩΝ

8.10. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ

8.11. ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

8.12. ΑΝΑΛΩΣΙΜΑ - ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΞΟΔΑ

8.13 ΓΕΥΜΑ ΜΑΘΗΤΩΝ

8.14 ΦΥΛΑΞΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

9. Η ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

10. Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

1. ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

Οι ραγδαίες εξελίξεις στο χώρο της επιστήμης και της τεχνολογίας και η διεθνοποίηση των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών σχέσεων ασκούν τεράστιες επιδράσεις στο χώρο της εκπαίδευσης. Στην πορεία προς την "κοινωνία της γνώσης" το σχολείο οφείλει να ανταποκριθεί στις σύγχρονες απαιτήσεις για ευελιξία, προσαρμοστικότητα και αλλαγή στον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας, στο περιεχόμενο της σχολικής γνώσης, τη χρησιμοποίηση / εφαρμογή εκπαιδευτικών μέσων και πρακτικών και την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού αποτελέσματος. Ο στόχος του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Εκπαίδευση και Αρχική Επαγγελματική Κατάρτιση" (ΕΠΕΑΕΚ) του 2ου Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης (2ο ΚΠΣ) είναι ο εκσυγχρονισμός του ελληνικού σχολείου και η βελτίωση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Κάθε πρόταση, όμως, για την εισαγωγή καινοτομιών ή μεταρρυθμιστικών μέτρων στο εκπαιδευτικό σύστημα οφείλει να στηρίζεται στις σύγχρονες εκπαιδευτικές θεωρήσεις και πρακτικές και τις ευρύτερες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές συνθήκες και εξελίξεις. Παράλληλα, η πολιτική για την εσωτερική μεταρρύθμιση του ελληνικού σχολείου πρέπει - μεταξύ άλλων - να λαμβάνει υπόψη:

α. Την αλληλεπίδραση των παραγόντων που διαμορφώνουν το εκπαιδευτικό έργο στο σχολείο (υποδομή, υποκείμενα, μέσα, πρακτικές κ.α.).

β. Την ανάγκη για την πειραματική εφαρμογή και αξιολόγηση των προτεινόμενων καινοτομιών ή μεταρρυθμιστικών μέτρων

γ. Τη συμπληρωματικότητα μεταξύ των έργων του ΕΠΕΑΕΚ.

Στα πλαίσια της Ενέργειας 1.1α "Προγράμματα - Βιβλία" του ΕΠΕΑΕΚ έχει εγκριθεί και βρίσκεται σε εξέλιξη το έργο των "Σχολείων Εφαρμογής Πειραματικών Προγραμμάτων Εκπαίδευσης" (ΣΕΠΠΕ). Αντικείμενο του έργου των ΣΕΠΠΕ είναι ο σχεδιασμός, η ανάπτυξη, η εφαρμογή, η αξιοποίηση και η αξιολόγηση καινοτομικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε ορισμένα σχολεία της Β/θμιας και Α/θμιας εκπαίδευσης της χώρας, τα οποία θα υποστηρίζουν και θα ενισχύουν τις απαραίτητες αλλαγές στη δομή, την οργάνωση, τη λειτουργία και το περιεχόμενο του ελληνικού σχολείου που προωθεί το ΥΠΕΠΘ.

Ο ρόλος των ΣΕΠΠΕ στην ανάπτυξη, αξιολόγηση και διάδοση των εκπαιδευτικών καινοτομιών είναι αυτονόητα καθοριστικός. Τα πειραματικά σχολεία πρέπει να λειτουργούν ως "προθάλαμος" ή "εργαστήριο" των μεταρρυθμίσεων, να βοηθούν ουσιαστικά στην αξιολόγηση των νέων ιδεών και τεχνολογιών, ώστε να επιτρέπουν τη γενίκευση των αποτελεσμάτων των πειραματικών εφαρμογών στα σχολεία όλης της χώρας.

Το ελληνικό δημοτικό σχολείο, ως ένας κατεξοχήν κοινωνικά προσδιορισμένος πολιτειακός θεσμός, δεν μπορεί να παραμένει αναλλοίωτο, καθώς η κοινωνική δομή και λειτουργία εξελίσσεται ραγδαία σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο.

Παρά το γεγονός, ότι, η Πρωτοβάθμια εκπαίδευση έχει δεχθεί σε αρκετό βαθμό τα ρεύματα των διαφόρων μεταρρυθμιστικών προσπαθειών και η εσωτερική δομή και λειτουργία του, έχει ανανεωθεί κατά τις τελευταίες δεκαετίες, ίσως περισσότερο απ' ό,τι τα σχολεία των άλλων εκπαιδευτικών βαθμίδων, εξακολουθούν να παρατηρούνται και στο Δημοτικό Σχολείο κάποια ανεπιθύμητα χαρακτηριστικά, από τα οποία θα πρέπει αυτό να απαλλαγεί, ενώ ταυτόχρονα επισημαίνεται η απουσία άλλων χαρακτηριστικών, τα οποία θα καθιστούσαν τη λειτουργία του πιο ουσιαστική και αποτελεσματική ως προς τους διακηρυγμένους στόχους του.

Μεταξύ αυτών των ανεπιθύμητων χαρακτηριστικών από τα οποία θα πρέπει να απαλλαγεί το σύγχρονο σχολείο ιδιαίτερα επισημαίνονται:

1. Ο μονομερής τονισμός ακαδημαϊκών μαθημάτων.

2. Η διδασκαλία των ίδιων μαθημάτων σε όλους αδιακρίτως τους μαθητές.

3. Οι δυσκολίες εφαρμογής προγραμμάτων ενισχυτικής διδασκαλίας.

4. Η εφαρμογή του ίδιου προγράμματος σπουδών ανεξάρτητα από τις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας.

5. Η ύπαρξη φροντιστηρίων.

6. Η αντιμετώπιση της κοινωνικής ανάγκης για την προστασία και την φύλαξη των παιδιών.

Η αναντιστοιχία μεταξύ νέων κοινωνικών συνθηκών και εκπαίδευσης, καθώς και οι προβληματικές συνθήκες λειτουργίας του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος γενικότερα, καθιστούν προφανέστερη την ανάγκη μιας ριζικής αναμόρφωσης του εκπαιδευτικού συστήματος, που να περιλαμβάνει νέες συνθήκες σχολικής ζωής και διαδικασίες μάθησης, νέα γνωστικά αντικείμενα, αναβαθμισμένες υποδομές και αναπροσαρμοσμένο ωρολόγιο πρόγραμμα.

Η αναμόρφωση αυτή, στο επίπεδο της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, μπορεί να συντελεστεί στα πλαίσια του προγράμματος του ΟΛΟΗΜΕΡΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ. Το αναμορφωμένο αυτό σχολικό πρόγραμμα, εφ' όσον εφαρμοστεί σωστά, μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό θεσμό προς την άμβλυνση των ανισοτήτων στην εκπαίδευση και ταυτόχρονα να αντιμετωπίσει εποικοδομητικά τα πολλαπλά προβλήματα δόμησης, οργάνωσης και μαθητείας στην ελληνική πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

Πρέπει να σημειωθεί, ότι το Ολοήμερο Σχολείο αποτελεί ένα βασικό εκπαιδευτικό μοντέλο, που σχετίζεται με εκπαιδευτικά, κοινωνικά και πολιτιστικά πρότυπα, τόσο σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες όσο - σε ορισμένες περιπτώσεις - και στην Ελλάδα.

2. Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΚΑΙ Η ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Μια επισκόπηση της εφαρμογής του Ολοήμερου Σχολείου στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μας οδηγεί στα παρακάτω συμπεράσματα:

α) Στις περισσότερες περιπτώσεις η σχολική ζωή κατανέμεται τόσο στις προ - όσο και στις μεταμεσημβρινές ώρες. Δεν μπορούμε όμως να κάνουμε λόγο, παρά σε ελάχιστες περιπτώσεις, για ολοήμερο σχολείο με σαφή παιδαγωγική αντίληψη.

β) Η οργανωτική και οικονομική ευθύνη για τις εκτός σχολικού ωραρίου απασχολήσεις ανατίθεται συνήθως, είτε στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης είτε στους γονείς.

γ) Η παράταση του χρόνου παραμονής στο σχολείο προκύπτει συνήθως για αρκετές από τις ευρωπαϊκές χώρες από την διεύρυνση του χρόνου του μεσημεριανού διαλείμματος, χρόνου κατά τον οποίο η παραμονή στο σχολείο συνδέεται μόνο με αυτό που ονομάζουμε φύλαξη. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις με θαυμάσια και ευέλικτα προγράμματα δημιουργικής απασχόλησης, άθλησης και επικοινωνίας εκπαιδευτικών, μαθητών και γονιών (π.χ. Αγγλία, Γαλλία).

δ) Στις εκτός διδασκαλίας ώρες υπάρχει ποικιλία ψυχαγωγικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων, που αναλαμβάνονται από τους δασκάλους ή από άλλους ειδικούς (κοινωνικούς παιδαγωγούς, σχολικούς ψυχολόγους κ.λπ.).

ε) Όπου η προσφορά δραστηριοτήτων στους νέους για δημιουργική απασχόληση στον ελεύθερο χρόνο τους είναι ικανοποιητική, τότε αυτή λειτουργεί ως πειστική εναλλακτική λύση στο ολοήμερο σχολείο. (Στη Δανία π.χ. τα κέντρα ελευθέρου χρόνου λειτουργούν για τη φροντίδα των παιδιών από 07.000 έως 17.30).

Δεν είναι τυχαίο, ότι τα περισσότερα ιδιωτικά σχολεία στη χώρα μας έχουν προγράμματα που λειτουργούν μέχρι τις απογευματινές ώρες. Στα δε δημόσια σχολεία, όπου λειτουργούν προγράμματα διευρυμένου ωραρίου, διαμορφώνονται από συλλόγους γονέων. Οι ίδιες οι κοινωνικές συνθήκες, δηλαδή, έχουν ωθήσει τους πολίτες προς τη διαμόρφωση νέων υποδομών και υπηρεσιών στα πλαίσια του δημόσιου σχολείου.

Η πληθώρα αλλά και η ποικιλομορφία των σχολικών προγραμμάτων διευρυμένου ωραρίου μπορεί να αξιοποιηθεί και να ενταχθεί μέσα σε ένα πιο συστηματικά επεξεργασμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα "ολοήμερου σχολείου", που να αντιμετωπίζει ταυτόχρονα τα προβλήματα:

α. του εκπαιδευτικού συστήματος

β. των γονέων, οι οποίοι σε κάθε περίπτωση εμφανίζουν ιδιαιτερότητες προβλημάτων και

γ. των μαθητών, ιδιαίτερα εκείνων, που έχουν δομικά προδιαγεγραμμένους περιορισμούς και αναστολές στην εκπαίδευσή τους.

3. ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία το Ολοήμερο Σχολείο πρέπει να θεωρείται ως η απολύτως αναγκαία και ικανή συνθήκη για την Αγωγή και Εκπαίδευση των παιδιών, εξαιτίας των εξαιρετικά δυσμενών κοινωνικών, πολιτιστικών και παιδαγωγικών συνθηκών που επικρατούν σε αυτήν.

Η φιλοσοφία αυτού του σχολείου, απορρέουσα από την αναγκαιότητα της σύγχρονης κοινωνικής δυναμικής, υποχρεώνει την εκπαιδεύουσα πολιτική κοινωνία σε μια διαφορετική αντίληψη οργάνωσης και λειτουργίας του σχολείου, όπως επίσης και σε μια νέα θεώρηση της σχολικής πράξης, η οποία συνίσταται από:

• Αλλαγή στην αντίληψή μας για το ρόλο του σχολείου, επομένως αλλαγή στον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του. " Εγκατάλειψη του στερεοτύπου ενός δασκάλου, που εξαρτά τελείως τον μαθητή του από αυτόν.
• Εγκατάλειψη του ρόλου του δασκάλου ως υλοποιητού / αξιολογητού της "ταϊστικής" (nutritive) εκπαιδεύσεως.
• Εγκατάλειψη της λαθεμένης αντίληψης για το ρόλο της οικογένειας στην Αγωγή και Εκπαίδευση των παιδιών. Μια αντίληψη που επιβάλλει στην οικογένεια να λειτουργεί ως "φροντιστήριο", ή για την αναπλήρωση κενών, όπως και να "αγοράζει" γνώσεις και καλλιέργεια δεξιοτήτων από την "αγορά".

Το Ολοήμερο Σχολείο δηλαδή, μπορεί να διαμορφωθεί έτσι, ώστε να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τις πολλαπλές εκπαιδευτικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, που δυσχεραίνουν την εκπαίδευση συγκεκριμένων κοινωνικών κατηγοριών μαθητών και ταυτόχρονα να λειτουργεί εποικοδομητικά στα εγγενή προβλήματα της μαθησιακής διαδικασίας, που επιδρούν στη μόρφωση όλων ανεξαιρέτως των κοινωνικών τάξεων και κατηγοριών.

4. ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Ο θεσμός του ολοήμερου σχολείου αποτελεί θεμελιώδη κατεύθυνση της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης που επικυρώθηκε από τη Βουλή των Ελλήνων με σχετική διάταξη του Ν. 2525/98.

Το Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο:

α) Αντιπροσωπεύει μια ριζική αλλαγή στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε το ρόλο του σχολείου.

β) Αποτελεί νέο τρόπο στην οργάνωση και λειτουργία της κάθε σχολικής μονάδας, που συνεπάγεται αλλαγή όσον αφορά τις προσδοκίες μιας από την μαθητεία, τις δυνατότητες και τα αποτελέσματά της.

γ) Συνιστά διερεύνηση, ουσιαστικοποίηση του ρόλου και της προσφοράς του εκπαιδευτικού αλλά και των προσδοκιών του μαθητή από το σχολείο και το δάσκαλο.

Σκοπός του πιλοτικού προγράμματος είναι η βελτίωση και η αναβάθμιση του εκπαιδευτικού έργου σε σχολεία της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας μέσα από την αναδιοργάνωση του σχολικού χώρου, τον εμπλουτισμό του προγράμματος σπουδών και τη διεύρυνση του ωρολογίου προγράμματος στο πλαίσιο της ενίσχυσης του μορφωτικού, πολιτιστικού και κοινωνικού ρόλου του σχολείου και το "άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία".

Αντικείμενο του προγράμματος είναι ο πειραματισμός σε νέες μορφές και τρόπους οργάνωσης και λειτουργίας του σχολείου, τον εμπλουτισμό του προγράμματος σπουδών και τη διεύρυνση του ωρολογίου προγράμματος με έμφαση στη δημιουργία ειδικά διαμορφωμένων αιθουσών - εργαστηρίων σε κάθε σχολική τάξη, την πιλοτική εφαρμογή καινοτομικών μαθησιακών - ερευνητικών προσεγγίσεων (μάθημα σε αίθουσα - εργαστήριο, συνεργασία δασκάλων και καθηγητών ειδικοτήτων, διεπιστημονικές προσεγγίσεις σε ομάδες μαθημάτων) με τη χρήση νέων τεχνολογιών (Η/Υ, Πολυμέσων) και πολλαπλών διδακτικών πηγών (Βιβλίων, αρχείων, υλικών, κ.α.).

Ειδικότερα, το πρόγραμμα στοχεύει, ώστε το "Ολοήμερο σχολείο":

1. Να είναι ένας χώρος, όπου οι μαθητές θα αναπτύσσουν δεξιότητες γνωστικές, ερευνητικές, κατασκευαστικές, πολιτιστικές και θα αναπτύσσουν τις γνώσεις, την προσωπικότητα και το χαρακτήρα τους "μαθαίνοντας πως να μαθαίνουν", "πως να αποδέχονται "τους άλλους", ΄πως και το πως να είναι υπεύθυνοι και δημιουργικοί.
2. Να διαφοροποιήσει τη διδασκαλία των παραδοσιακών ακαδημαϊκών μαθημάτων μέσα από μια πολλαπλότητα προσεγγίσεων, οι οποίες θα ενισχύουν αμφίδρομα την προσωπικότητα του μαθητή.
3. Να βοηθήσει στην κατά το δυνατόν καλύτερη ανάπτυξη της προσωπικότητας των μαθητών, στην καλύτερη ένταξή τους στο εκπαιδευτικό σύστημα.
4. Να δομήσει με "νέα" στοιχεία την εξελικτική πορεία των μαθητών, ώστε να ανταποκριθούν στις ανάγκες και τις επιταγές της νέας τεχνολογικής κοινωνίας και της Κοινωνίας της Γνώσης. Να ικανοποιήσει δηλαδή την ανάγκη της διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας, η οποία θα μπορεί να ανταποκριθεί άριστα στις απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας, αναπτύσσοντας ταυτόχρονα στον ψυχισμό του παιδιού την κοινωνική και συναισθηματική αλληλεγγύη, καλλιεργώντας την ικανότητα να αντλεί χαρά από την προσπάθεια και το επίτευγμα.
5. Να εξασφαλίσει την προστασία των μαθητών από "παραμέληση", κακή μεταχείριση και ενδεχόμενους "κινδύνους", που μπορεί να ελλοχεύουν στο οικογενειακό και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον, προσφέροντας ταυτόχρονα δημιουργική επιτήρηση.
6. Να εμπλουτίσει τη γλωσσική τους δυνατότητα και να αναπτύξει την φαντασιακή - συμβολική τους ικανότητα μέσα από μια αποτελεσματική πολιτιστική παρέμβαση, καθώς και να στηρίξει ή να συμβουλεύει το παιδί στα προβλήματά του, διευκολύνοντας σ' αυτό την ικανότητα επικοινωνίας και ενθαρρύνοντας την προσπάθεια των παιδιών - ιδιαίτερα αυτών που εμφανίζουν δυσκολίες - για μάθηση ή επίτευγμα. Μια τέτοια δυναμική του σχολείου επιτρέπει τη μετάβαση του μαθητή από "το στάδιο του εγώ" ή "του αποκλεισμού", στο "εμείς" και στην αποδοχή / παραδοχή του άλλου.
7. Να συμβάλλει με τη συνεχή ενισχυτική διδακτική παρέμβαση, την παιδαγωγική φροντίδα, και την αμφίδρομη διαδικασία αξιολόγησης στην ενίσχυση του μαθησιακού αποτελέσματος και στη μείωση των υπαρχουσών εκπαιδευτικών ανισοτήτων.
8. Να συμβάλλει στην ανακούφιση της οικογένειας του μαθητή, όταν και οι δύο γονείς είναι εργαζόμενοι ή όταν ο μαθητής προέρχεται από μονογονική οικογένεια και δεν υπάρχει άλλος τρόπος προστασίας του.
9. Να ευαισθητοποιήσει τους γονείς και να ενεργοποιήσει τους φορείς της τοπικής κοινωνίας επιδιώκοντας το "άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία".
10. Να υπερασπιστεί το δημόσιο χαρακτήρα της εκπαίδευσης και να "πείσει" για την αξιοπιστία του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος και της ελληνικής πολιτείας.

5. ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Το έργο του "Ολοήμερου σχολείου" αποτελεί κεντρικό άξονα της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης του ΥΠΕΠΘ και, παράλληλα, σημείο αιχμής στο διάλογο ανάμεσα στο ΥΠΕΠΘ, τις οργανώσεις των εκπαιδευτικών και τους κοινωνικούς φορείς. Κατά συνέπεια, κάθε πρόταση για την εισαγωγή καινοτομιών ή μεταρρυθμιστικών μέτρων στο χώρο του Δημοτικού σχολείου πρέπει να λαμβάνει υπόψη της το πλαίσιο και τους παράγοντες επίδρασης, τις ιδιαιτερότητες του χώρου και να στηρίζεται σε προηγούμενη έρευνα, μελέτη και αξιολόγηση της προηγούμενης εμπειρίας. Επιπλέον, θα πρέπει να εξασφαλίζει τη συμπληρωματικότητα με τα άλλα έργα της Ενέργειας 1.1α του ΕΠΕΑΕΚ και τη συνεργασία με τις Γραμματείες και τις Διευθύνσεις Σπουδών του ΥΠΕΠΘ προς την κατεύθυνση της υλοποίησης της εκπαιδευτικής πολιτικής του ΥΠΕΠΘ.

Το προτεινόμενο πρόγραμμα για τη δημιουργία του "Ολοήμερου σχολείου" έχει ως στόχο να υποστηρίξει, να προωθήσει και να ενισχύσει στο σύνολό τους τα άλλα έργα του Μέτρου 1.1 του ΕΠΕΑΕΚ που αφορούν την αναμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών της Γενικής εκπαίδευσης με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας και τη μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας του εκπαιδευτικού έργου στα σχολεία. Επιπλέον, οι δράσεις του προγράμματος έχουν συμπληρωματική σχέση με τα έργα 1.1β "Πληροφορική στα σχολεία", 1.1δ "Ενισχυτική διδασκαλία", 1.3α "Επιμόρφωση εκπαιδευτικών", 1.3γ "Σχολικές βιβλιοθήκες" και 4.1γ "Εκπαιδευτικός σχεδιασμός".

6. Ο ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Οι βασικοί σκοποί του προγράμματος του "Ολοήμερου σχολείου" είναι:

α) Η συμβολή στην ανανέωση του περιεχομένου της σχολικής γνώσης και την αναβάθμιση των διδακτικών και εκπαιδευτικών πρακτικών μέσα από τη σύνδεση του εκπαιδευτικού έργου με τις σύγχρονες απαιτήσεις της προετοιμασίας των μαθητών για την έξοδο τους προς "την κοινωνία της γνώσης" και την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά εργασίας, και

β) Η διεύρυνση του κοινωνικού ρόλου του σχολείου με το "άνοιγμα του σχολείου στην τοπική κοινωνία" και τη συμμετοχή επιστημονικών, κοινωνικών, πολιτιστικών και οικονομικών φορέων στην ενίσχυση του εκπαιδευτικού έργου στη σχολική μονάδα.

Το πρόγραμμα δίνει ιδιαίτερη σημασία στην εισαγωγή καινοτόμων μεθόδων και τεχνικών διδασκαλίας και ιδιαίτερα: "

• Με τη χρήση νέων τεχνολογιών (Η/Υ, πολυμέσα).
• Με τη χρήση πολλαπλών διδακτικών πηγών (βιβλίων, αρχείων, υλικών κ.ά).

Απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρμογή του πειραματικού προγράμματος είναι ο εξοπλισμός των σχολικών μονάδων με όλα τα σύγχρονα μέσα διδασκαλίας και την υποστήριξη των νέων τεχνολογικών (Η/Υ, multimedia κ.λπ.).

Το πρόγραμμα είναι από τη φύση του πολύμορφο, πολυσχιδές και ποικιλότροπο καθώς υλοποιείται σε δημοτικά σχολεία σε όλες τις περιοχές της χώρας. Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της πειραματικής εφαρμογής που καλύπτει όλες τις γνωστικές περιοχές του προγράμματος σπουδών και όλες τις παραμέτρους που επιδρούν και διαμορφώνουν το εκπαιδευτικό έργο, βρίσκεται στο ότι δεν είναι δυνατή η εκ των προτέρων γνώση των επιμέρους αναγκών κάθε σχολείου ώστε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του προγράμματος.

Ως εκ τούτου η υλοποίηση του πιλοτικού προγράμματος εξαρτάται άμεσα τόσο από τις ιδιαίτερες απαιτήσεις κάθε σχολείου χωριστά όσο και από τις διαφορετικές ανάγκες σε μέσα και εξοπλισμό μεταξύ των σχολικών μονάδων που συμμετέχουν στο πειραματικό πρόγραμμα.

Πιο συγκεκριμένα, κάθε σχολική μονάδα της χώρας είναι διαφορετική ως προς τη γεωγραφική της θέση, την τοπική κοινωνία στην οποία ανήκει, τον αριθμό των αιθουσών διδασκαλίας, την υλικοτεχνική υποδομή, τα εποπτικά μέσα που διαθέτει, το εκπαιδευτικό και μαθητικό της δυναμικό και τη χρηματοδότησή της από τους τοπικούς φορείς. Κατά συνέπεια, η αποτελεσματική υλοποίηση των δράσεων του πειραματικού προγράμματος εξαρτάται άμεσα:

α) Από την ενεργό συμμετοχή των εκπαιδευτικών της σχολικής μονάδας.

β) Από την ενεργό συμμετοχή των φορέων της τοπικής κοινωνίας και

γ) Από τη δυνατότητα αποκέντρωσης των διαδικασιών υλοποίησης (εποπτείας, παρακολούθησης, οικονομικής διαχείρισης, αξιολόγησης, διάδοσης αποτελεσμάτων) του πιλοτικού προγράμματος.

Ο νόμος 2640/98 αποτελεί ουσιαστική συμβολή στην αποκέντρωση των διαδικασιών της οικονομικής διαχείρισης στο χώρο της εκπαίδευσης. Ειδικότερα με το άρθρο 11, παρ. 3, επιτρέπεται η χρηματοδότηση των Σχολικών Επιτροπών για την υλοποίηση έργων του ΕΠΕΑΕΚ. Με την ΚΥΑ (ΦΕΚ 67/4-2-99) των υπουργών Παιδείας και Οικονομικών παρέχεται στο έργο ΣΕΠΠΕ η δυνατότητα να προωθήσει άμεσα και ουσιαστικά τις διαδικασίες της εκπαιδευτικής αποκέντρωσης στις σχολικές μονάδες που υλοποιούν πειραματικά προγράμματα εκπαίδευσης.

Ειδικότερα επισημαίνεται ότι η ενεργός συμμετοχή των σχολικών μονάδων στην οικονομική διαχείριση των πειραματικών προγραμμάτων εκπαίδευσης αποτελεί βασικό στόχο του έργου των ΣΕΠΠΕ και επιπλέον με τον τρόπο αυτό ενισχύονται:

α) Οι ανάγκες ευελιξίας και προσαρμοστικότητας του έργου στις ιδιαιτερότητες των σχολικών μονάδων όλης της χώρας.

β) Η άμεση απορροφητικότητα των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων.

γ) Η προώθηση των διαδικασιών της εκπαιδευτικής αποκέντρωσης.

δ) Η αναβάθμιση του ρόλου και του έργου του διευθυντή και της σχολικής επιτροπής στην οικονομική διαχείριση της σχολικής μονάδας.

ε) Η σύνδεση του σχολείου με τους επιστημονικούς και εκπαιδευτικούς φορείς όλης της χώρας.

στ) Η υποστήριξη των οικονομικών φορέων και παραγόντων της τοπικής κοινωνίας (βιοτεχνών, εμπόρων, προμηθευτών κ.ά.).

7. ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Το προτεινόμενο πιλοτικό πρόγραμμα για το "Ολοήμερο σχολείο" αναμένεται να υποστηρίξει την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση στο χώρο της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και ειδικότερα να συμβάλλει:

α. Στην αναβάθμιση των διδακτικών πρακτικών στη σχολική τάξη, με την εφαρμογή καινοτόμων μεθόδων, τη χρήση των νέων τεχνολογιών, των εποπτικών μέσων και των πολλαπλών διδακτικών πηγών, προσαρμοσμένων, στις γνωστικές απαιτήσεις κάθε μαθήματος του προγράμματος σπουδών του δημοτικού σχολείου.

β. Στην ανανέωση και την ενίσχυση της επιστημονικής γνώσης και αυτονομίας των εκπαιδευτικών στην μαθησιακή και ψυχο-παιδαγωγική διαδικασία της σχολικής τάξης.

γ. Στη διαμόρφωση ενός περισσότερο "ανοιχτού" και "ευέλικτου" προγράμματος σπουδών, τόσο προς την πλευρά των μαθητών (μαθήματα επιλογής / σχολικές δραστηριότητες) όσο και προς την πλευρά της τοπικής κοινωνίας (προώθηση της τοπικής διάστασης στα προγράμματα σπουδών).

δ. Στη διεύρυνση και τη μεγιστοποίηση του εκπαιδευτικού αποτελέσματος μέσα από τη σύνδεση της διδασκαλίας με τις σύγχρονες εξελίξεις στους επιμέρους τομείς και τις απαιτήσεις της προετοιμασίας των μαθητών για την έξοδο προς την "κοινωνία της γνώσης".

ε. Στην υποστήριξη του δημόσιου χαρακτήρα της εκπαίδευσης, την ενίσχυση του κοινωνικού και πολιτιστικού ρόλου του σχολείου και το "άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία".

8. ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

8.1. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Οι φορείς υλοποίησης του προγράμματος είναι το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και η Διεύθυνση Σπουδών Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης υπό την εποπτεία της Ειδικής Γραμματείας Σπουδών, Επιμόρφωσης και Καινοτομιών του ΥΠΕΠΘ. Με την απόφαση 12/17-6-99 του Συντονιστικού Συμβουλίου του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, τα μέλη της Επιστημονικής Ομάδας του Προγράμματος 'Ολοήμερο σχολείο' είναι τα ακόλουθα :

1. Μαρία Τζάνη, Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος.

2. Ιωάννης Πυργιωτάκης, Καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης.

3. Παναγιώτης Ξωχέλλης, Καθηγητής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου.

4. Χρυσή Βιτσιλάκη, επίκουρος Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αιγαίου.

5. Απόστολος Ανδρέου, αναπλ. Καθηγητής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου.

6. Παύλος Γούσης, Διευθυντής σπουδών Α/θμιας εκπ/σης του ΥΠΕΠΘ.

7. Γιώργος Πασιάς, Εκπαιδευτικός, αναπληρωτής υπεύθυνος έργου ΣΕΠΠΕ.

Eπίσης στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και στο χώρο των Σ.Ε.Π.Π.Ε. υπήρχε ομάδα υποστήριξης αποτελούμενη απο τις παρακάτω αποσπασμένες εκπαιδευτικούς :

1. Γιώτη Λαμπρίνα

2. Κατράπα Ευαγγελία

3. Κουλοσούσα Αγγελική

8.2. ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΣΤΟ ΠΙΛΟΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Με απόφαση της Επιστημονικής Ομάδας του προγράμματος ορίζονται τα κριτήρια της επιλογής των σχολείων για τη συμμετοχή τους στην πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος, τα οποία κοινοποιούνται στην Διεύθυνση Σπουδών Α/θμιας εκπαίδευσης του ΥΠΕΠΘ. Η Δ/νση Σπουδών επιλέγει κατ΄ ανάθεση τα σχολεία που συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Σύμφωνα με απόφαση του Υπουργού Παιδείας τα σχολεία που επελέγησαν να συμμετέχουν στην πιλοτική εφαρμογή του 'Ολοήμερου σχολείου' είναι τα ακόλουθα :

8.3. ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Το πρόγραμμα θα έχει διάρκεια 15 μήνες (Ιούνιος 1999 - Αύγουστος 2000). Η πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος αφορά μόνο το σχολικό έτος Σεπτ. 99 - Ιούν. 2000. Τα αποτελέσματα από την αξιολόγηση της πιλοτικής εφαρμογής αναμένεται να συμβάλλουν και να ενισχύσουν ποικιλότροπα τον εκπαιδευτικό σχεδιασμό του Γ΄ ΚΠΣ - ΕΠΕΑΕΚ και τη γενικότερη πολιτική του ΥΠΕΠΘ για την επέκταση, τη γενίκευση και τη βιωσιμότητα του θεσμού του "Ολοήμερου σχολείου" στα σχολεία της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης όλης της χώρας. Τα σχολεία που θα συμμετέχουν στο πιλοτικό πρόγραμμα του "Ολοήμερου σχολείου" θα υποστηριχθούν με την τεχνογνωσία του ΕΠΕΑΕΚ. Επίσης, προβλέπεται να υποδεχθούν και να υποστηρίξουν όλα τα εκπαιδευτικά προϊόντα (βιβλία, CD-ROM, εκπαιδευτικό υλικό) που θα παραχθούν από τα διάφορα έργα της Ενέργειας 1.1.α. 'Προγράμματα-Βιβλία'. Επιπλέον, τα σχολεία του προγράμματος θα συμμετέχουν σε πειραματικές εφαρμογές που θα αφορούν την εισαγωγή νέων γνωστικών αντικειμένων και πρακτικών, την οργάνωση και τη διοίκηση της σχολικής μονάδας και την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου στο σχολείο.

8.4. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Η χρηματοδότηση του πιλοτικού προγράμματος θα γίνει από το 2ο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης - ΕΠΕΑΕΚ. Η οικονομική διαχείριση του προγράμματος θα γίνει μέσα από το έργο "ΣΕΠΠΕ" με βάση την Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) των Υπουργών Παιδείας και Οικονομικών για τη " συμμετοχή των σχολικών επιτροπών στη διαχείριση προγραμμάτων του ΕΠΕΑΕΚ " και τις διατάξεις του Ειδικού Λογαριασμού του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.

8.5. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

Το Πρόγραμμα Σπουδών του Ολοήμερου σχολείου θα λάβει υπόψη του τις ανάγκες της εκπαίδευσης και τις προσδοκίες της ελληνικής κοινωνίας γενικώς.

Το Ολοήμερο σχολείο δεν θα έχει μόνο καθαρά "ακαδημαϊκό" χαρακτήρα, αλλά θα συμπεριλάβει στα προγράμματά του και όλα εκείνα τα μαθήματα, που δίνουν χαρά στο παιδί και του προσφέρουν τη δυνατότητα για εσωτερική καλλιέργεια, για προσωπική έκφραση και αυτοπραγμάτωση. Κατά τον ίδιο τρόπο, πρέπει ο μαθητής στο σχολείο να βρίσκει όλα εκείνα τα μαθήματα, που σήμερα προσφέρονται στην ελεύθερη εκπαιδευτική αγορά, μολονότι, στην αρχή τουλάχιστον, θα είναι δύσκολο να τη συναγωνιστεί. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να πειστούν οι γονείς, ότι το δημόσιο σχολείο, στις διάφορες περιοχές της χώρας, είναι σε θέση να διδάξει με την ίδια επιτυχία τα μαθήματα αυτά. Επισημαίνεται επομένως, η ευθύνη οργάνωσης και λειτουργίας του νέου θεσμού να είναι τέτοιας ποιότητας και αποτελεσματικότητας, ώστε να μπορεί να πείσει την Ελληνική Κοινωνία.

Συνακόλουθα, το Πρόγραμμα Σπουδών δεν μπορεί να είναι ένα κλειστό πρόγραμμα ενιαίο για όλα τα σχολεία της χώρας. Είναι απαραίτητο να δίνει ένα γενικό προγραμματισμό, ευέλικτο και προσαρμοσμένο στις τοπικές συνθήκες, ο οποίος όμως ταυτόχρονα θα αφήνει περιθώρια συμπλήρωσής του, σύμφωνα με τις ανάγκες της περιοχής, στην οποία βρίσκεται η σχολική μονάδα. Οι δασκαλοκεντρικές μέθοδοι διδασκαλίας που πρέπει να αλλάξουν σε κάθε τύπο σχολείου, επιβάλλεται να αλλάξουν πρωτίστως εδώ, για να αλλάξει και η νοοτροπία γενικότερα.

Το Πρόγραμμα Σπουδών του 'Ολοήμερου σχολείου' θα καταρτιστεί από την Επιστημονική Ομάδα του Προγράμματος και θα βασιστεί στη δομή και τη διάρθρωση του ισχύοντος προγράμματος σπουδών, το οποίο θα εμπλουτισθεί και θα διευρυνθεί με νέα γνωστικά αντικείμενα και δραστηριότητες επιλογής σε κάθε τάξη του δημοτικού σχολείου.

Ως νέα γνωστικά αντικείμενα επιλογής θεωρούνται όλα εκείνα τα οποία έχουν ήδη εφαρμοστεί εκτός σχολικού προγράμματος σε μεγάλο αριθμό σχολείων τα προηγούμενα χρόνια, με πρωτοβουλία του ΥΠΕΠΘ, του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, άλλων εθνικών φορέων ή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα περισσότερα από τα προγράμματα αυτά έχουν αξιολογηθεί θετικά, έχουν παραγάγει και σχετικό διδακτικό ή εκπαιδευτικό υλικό και μπορούν να εμπλουτίσουν το διευρυμένο πρόγραμμα του ολοήμερου σχολείου. Τέτοια προγράμματα θεωρούνται, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:

Προγράμματα 'Ενισχυτικής διδασκαλίας', Πρόγραμμα "Μελίνα", Αγωγή του Καταναλωτή, Αγωγή Υγείας, Περιβαλλοντική εκπαίδευση, Ευρωπαϊκή Διάσταση στην εκπαίδευση, Διαπολιτισμική εκπαίδευση, Θεατρική Παιδεία, Πληροφορική στην Α/θμια εκπαίδευση, Τεχνολογία στην Α/θμια εκπαίδευση, Ολυμπιακή Παιδεία, Τοπική Διάσταση στην εκπαίδευση, Δεύτερη Ξένη Γλώσσα.

Στη λειτουργία του προγράμματος σπουδών του 'Ολοήμερου σχολείου', κυρίαρχη θέση έχουν τρία βασικά ζητήματα:

α) Το υποχρεωτικό της απογευματινής εργασίας.

β) Η ώρα λήξης της απογευματινής παραμονής του μαθητή στο σχολείο.

γ) Η διάρκεια της μεσημβρινής διακοπής και η δυνατότητα της παραμονής ή της μετάβασης του μαθητή στο σπίτι του.

Το υποχρεωτικό της απογευματινής εργασίας συνδέεται άμεσα με την κατάρτιση του ωρολογίου προγράμματος. Το σημείο αυτό χρειάζεται μεγάλη προσοχή, γιατί για να επιτύχει ο τύπος αυτός του σχολείου, θα πρέπει και να κερδίσει την εμπιστοσύνη των γονέων και των μαθητών, οι οποίοι θα πρέπει να δουν την μεταμεσημβρινή εργασία ως δημιουργική και αναγκαία, ως αναπόσπαστο κομμάτι και συνέχεια της πρωινής. Γι αυτό χρειάζεται προσεκτική διερεύνηση των αντιλήψεων και στάσεών τους τόσο από την κεντρική υπηρεσία, όσο και από την τοπική σχολική μονάδα.

8.6. ΩΡΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Το ωρολόγιο πρόγραμμα του ολοήμερου σχολείου θα καταρτισθεί από την Επιστημονική Ομάδα του προγράμματος και θα προσαρμόζεται στις ιδιαίτερες συνθήκες και απαιτήσεις της τοπικής κοινωνίας κάθε σχολικής μονάδας που συμμετέχει στο πρόγραμμα.

Στη διαμόρφωση του ωρολογίου προγράμματος του κάθε σχολείου μπορεί να φανούν χρήσιμες ορισμένες κατευθύνσεις, όπως οι ακόλουθες:

• Η σχολική μονάδα θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα διαμόρφωσης του ημερήσιου προγράμματος ανάλογα και με τις ιδιαιτερότητές της.
• Τα μαθήματα του προγράμματος σπουδών διακρίνονται σε κορμού και επιλογής.
• Τις πρώτες δύο διδακτικές ώρες που τα παιδιά είναι ξεκούραστα και έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα συγκέντρωσης, θα ήταν σκόπιμο να διδάσκονται τα βασικά μαθήματα της Γλώσσας και των Μαθηματικών. Ορισμένες όμως από τις ημέρες της εβδομάδας, μπορούν τα μαθήματα αυτά να προγραμματίζονται και για κάποια από τις απογευματινές ώρες, όταν στόχος είναι όχι η διδασκαλία νέου αντικειμένου αλλά η εμπέδωση, εφαρμογή ή εξάσκηση. Έτσι θα "σπάει" και η μονοτονία του κάθε πρωινού αλλά και η αντίληψη των μαθητών, ότι αυτά τα "σοβαρά" μαθήματα πάντα προηγούνται.
• Η διδασκαλία και των υπολοίπων γνωστικών αντικειμένων κορμού μπορεί να προγραμματίζεται σε γενικές γραμμές κατά την 3η και 4η διδακτική ώρα, αλλά ορισμένες ημέρες της εβδομάδας να προγραμματίζεται και για το απόγευμα, οπότε και θα συνδυάζεται με κάποια δραστηριότητα, στην οποία θα καλούνται να συμμετέχουν ενεργά οι μαθητές, παραμένοντας, έτσι, σε ετοιμότητα και εγρήγορση.
• Τα παιδιά των δύο πρώτων τάξεων, λόγω βιολογικών αλλά και παιδαγωγικών αναγκών και δυνατοτήτων θα πρέπει να ολοκληρώνουν το "οργανωμένο" μέρος του προγράμματός των κατά μία ή και δύο ώρες νωρίτερα από τις μεγαλύτερες τάξεις. Μπορούν βέβαια, εφ' όσον κρίνουν και επιθυμούν οι γονείς, να παραμείνουν στο σχολείο και να ενταχθούν σε μια σειρά από ψυχαγωγικές ή αθλητικές δραστηριότητες.
• Οι αθλητικές δραστηριότητες και η γυμναστική να μην προγραμματίζονται αμέσως μετά το γεύμα.
• Τα μαθήματα επιλογής θα πρέπει να διαμορφώνονται σε συνεργασία και με το σύλλογο γονέων και εκπαιδευτικών ή/και να εναλλάσσονται με άλλα αντικείμενα, όπως παραδοσιακός χορός, δημιουργική κίνηση, εκμάθηση μουσικών οργάνων, χορωδία, αγγειοπλαστική, ζωγραφική, γλυπτική, θεατρικό παιχνίδι, κουκλοθέατρο και πολλαπλές αθλητικές δραστηριότητες.
• Η εργασία που θα δίδεται στους μαθητές εάν και εφόσον αυτό κρίνεται απολύτως αναγκαίο από τον/την δάσκαλο/α δεν θα πρέπει να είναι η στείρα εξάσκηση και επανάληψη, που ισχύει σήμερα με την γνωστή μορφή των φωτοτυπιών. Θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει την εκπόνηση εργασιών, τη χρήση της βιβλιοθήκης, τη δημιουργική απασχόληση. Ό,τι έχει να κατανοήσει το παιδί πρέπει να κατανοήσει κατά τη διάρκεια του μαθήματος και όχι κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας. Η ώρα αυτή της προετοιμασίας πρέπει να είναι κυρίως ο χρόνος για ενισχυτική διδασκαλία για τους ασθενέστερους μαθητές και για τη διεξαγωγή δραστηριοτήτων εμπέδωσης, εμβάθυνσης και διεύρυνσης των γνώσεων του κάθε αντικειμένου για τους υπόλοιπους μαθητές.

Με βάση τις παραπάνω παρατηρήσεις το ωρολόγιο πρόγραμμα του ολοήμερου σχολείου χωρίζεται σε τρεις ζώνες:

• 1η: πρωινή ζώνη
• 2η: μεσημεριανή ζώνη
• 3η: απογευματινή ζώνη

Ένα ενδεικτικό ωρολόγιο πρόγραμμα, με βάση την εισήγηση της Επιστημονικής Επιτροπής για το Ολοήμερο σχολείο, μπορεί να είναι το ακόλουθο:

Το πρόγραμμα του σχολείου αρχίζει στις 7:00 και τελειώνει στις 17:00. Μια πρώτη, ενδεικτική κατανομή του νέου ωρολογίου προγράμματος μπορεί να είναι η ακόλουθη:

Προσέλευση

7:00-8:00 : Προαιρετική υποδοχή μαθητών

8:00-8:15 : Προσέλευση - Υποδοχή μαθητών

ΠΡΩΪΝΗ ΖΩΝΗ

(με δυνατότητα 5 διδακτικών ωρών και 35' διάλειμμα)

1η ώρα 8:20-9:10

2η ώρα 9:15-10:05

3η ώρα 10:20-11:05

4η ώρα 11:15-12:00

5η ώρα 12:05-12:50

Η πρωινή ζώνη μπορεί να περιλαμβάνει: Μάθημα*, μελέτη, εκπαιδευτικές, οικολογικές, πολιτιστικές και κοινωνικές δραστηριότητες, αισθητική και φυσική αγωγή, διδασκαλία γλωσσών, ενισχυτική διδασκαλία, κ.ά.

* Στις σχολικές μονάδες που είναι δυνατό, η διδασκαλία θα γίνεται μέσα σε ειδική αίθουσα εργαστηρίου.

ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ ΖΩΝΗ

Ελαφρύ γεύμα 13:00 - 14:00

Στη διάρκεια της μεσημβρινής ζώνης για μία περίπου ώρα τα παιδιά παίρνουν ένα ελαφρύ γεύμα, που φέρνουν από το σπίτι και επιλέγουν έναν από τους χώρους αναψυχής (Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, Χώρος γεύματος, Χώρος TV, Παιχνιδότοπος, Χώρος Η/Υ) για να αναπαυθούν ή να ψυχαγωγηθούν.

ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ ΖΩΝΗ

6η ώρα 14:00-14:50

7η ώρα 15:00-15:50

8η ώρα 16:00-16:50

Η απογευματινή ζώνη μπορεί να περιλαμβάνει: Επιλεγόμενο μάθημα, μελέτη, οικολογικές, πολιτιστικές και κοινωνικές δραστηριότητες, αισθητική και φυσική αγωγή, διδασκαλία ξένων γλωσσών, ενισχυτική διδασκαλία, προετοιμασία των μαθημάτων της επομένης ημέρας, κ.ά.

17:00 : Λήξη σχολικού προγράμματος

8.7. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ

Το διδακτικό προσωπικό του ολοήμερου σχολείου θα αυξηθεί ανάλογα με τις επιστημονικές απαιτήσεις και τον αριθμό των επιπλέον διδακτικών ωρών των επιλεγόμενων μαθημάτων και τις επιστημονικές απαιτήσεις των γνωστικών αντικειμένων που θα διδάσκονται στις διάφορες τάξεις κάθε σχολικής μονάδας.

Σύμφωνα με το παραπάνω ενδεικτικό ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου, κάθε τάξη θα λειτουργεί τρεις (3) ημερησίως ή δεκαπέντε (15) εβδομαδιαίως επιπλέον διδακτικές ώρες από το ισχύον πρόγραμμα. Οι διδακτικές ανάγκες αυτών των ωρών θα μπορούν να καλύπτονται ως ακολούθως:

• - με υπερωριακή απασχόληση των διδασκόντων του σχολείου
• - με την πρόσληψη αναπληρωτών δασκάλων/καθηγητών
• - με την πρόσληψη ωρομισθίων δασκάλων/καθηγητών - με ειδικούς επιστήμονες ως εξωτερικούς συνεργάτες του προγράμματος.

8.8.ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΣΧΟΛΕΙΩΝ

8.8.1. Ο εξοπλισμός των σχολικών μονάδων αφορά τον εξοπλισμό όλων των τάξεων των σχολείων με απαραίτητο εποπτικό υλικό, όπως : Ηλεκτρονικός υπολογιστής, Προβολέας διαφανειών, Επιδιασκόπιο αδιαφανών εικόνων, Τηλεόραση, Βίντεο, Μηχανή Σλάϊντς, Βιβλιοθήκη αίθουσας, κα.

8.8.2. Εξοπλισμός ' αιθουσών-εργαστηρίων' σχολείου

Σε κάθε σχολική μονάδα του προγράμματος θα υποστηριχτεί η διαμόρφωση και ο εξοπλισμός πρόσθετων "ειδικών" αιθουσών, όπως : - Αίθουσα Πληροφορικής : (10 υπολογιστές, Εκτυπωτής, σύνδεση με το διαδίκτυο, κ.λπ.) - Αίθουσα Αισθητικής αγωγής - Τεχνολογίας - Εργαστήριο Φυσικών επιστημών

8.8.3 Εξοπλισμός 'ειδικών χώρων' του σχολείου

Σε κάθε σχολική μονάδα θα διαμορφωθεί/μετατραπεί κατάλληλα, η αίθουσα πολλαπλών χρήσεων σε αίθουσα γεύματος, ψυχαγωγίας, εκδηλώσεων, κλ.π. Επιπρόσθετα, θα υποστηριχθεί σε κάθε σχολική μονάδα, εφόσον υπάρχουν διαθέσιμοι, η διαμόρφωση και ο εξοπλισμός χώρων, όπως : Βιβλιοθήκης - Αναγνωστήριου, κλειστού γυμναστήριου, κα.

8.8.4. Αισθητική, παιδαγωγική και διδακτική αναβάθμιση της σχολικής αίθουσας

Θα υποστηριχθεί η αισθητική και λειτουργική αναβάθμιση κάθε σχολικής αίθουσας (βάψιμο τοίχων, αλλαγή επιφάνειας θρανίων, αλλαγή δαπέδου, κουρτίνες κ.ά.). Η παρέμβαση στις επιμέρους αίθουσες του σχολείου περιλαμβάνει τα παρακάτω στάδια:

α. Οργάνωση και διαμόρφωση του χώρου της αίθουσας. Νέα διαρρύθμιση της αίθουσας, ώστε να διευκολύνεται η συμμετοχική και η διαπροσωπική επικοινωνία.

β. Παιδαγωγική, λειτουργική και αισθητική αναβάθμιση της κάθε αίθουσας με εργασίες, όπως: Χρωματισμός τοίχων, τοποθέτηση κουρτινών, επίστρωση με πλαστικό δάπεδο, αλλαγή επιφάνειας θρανίων και διαφορετική οργάνωσή τους στο χώρο.

γ. Κατασκευή και διαμόρφωση βιβλιοθήκης αίθουσας.

δ. Εξοπλισμός αίθουσας με τα απαραίτητα εποπτικά μέσα διδασκαλίας.

ε. Εκπαιδευτικό υλικό. Ενίσχυση της βιβλιοθήκης της τάξης με αγορά βιβλίων, CD, βιντεοκασετών, σλάιτς, διαφανειών και άλλου υποστηρικτικού υλικού.

στ. Εφαρμογή καινοτόμων διδακτικών προσεγγίσεων και εναλλακτικών μεθόδων διδασκαλίας (μαθητοκεντρική, ομαδοσυνεργατική, κ.ά.).

8.8.5. Βελτίωση των αιθουσών του διευθυντή και του συλλόγου των διδασκόντων

Θα γίνουν οι απαραίτητες βελτιώσεις και θα εξοπλιστούν με μέσα και υλικό οι αίθουσες του διευθυντή και του συλλόγου των διδασκόντων.

8.8.6. Παρεμβάσεις στον αύλειο και τους κοινόχρηστους χώρους

Θα υπάρξουν παρεμβάσεις στον αύλειο χώρο για την ενίσχυση παιδαγωγικών δραστηριοτήτων (διαμόρφωση παιδότοπων) και τους κοινόχρηστους χώρους στο πλαίσιο της ενεργοποίησης των 'μαθητικών ομίλων'. Η αξιοποίηση των κοινόχρηστων χώρων (διάδρομοι, χωλ, κ.ά.) του σχολείου θα γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε να αποκτήσουν νέες χρήσεις και να διαμορφωθούν σε εστίες ενδιαφέροντος των μαθητών, όπως περιοχές - επιφάνειες "έκφρασης και επικοινωνίας" για μαθητικές δραστηριότητες, πολιτιστικά γεγονότα, κ.λπ.

8.9. Ερμάρια μαθητών

Προβλέπεται να τοποθετηθούν ερμάρια μαθητών στους διαδρόμους του σχολείου για την τοποθέτηση των προσωπικών αντικειμένων των μαθητών.

8.10. Παραγωγή διδακτικού υλικού

Η παραγωγή του διδακτικού υλικού αφορά την εκτύπωση βιβλίων-οδηγών για το μαθητή και το δάσκαλο, σημειώσεις, διαφάνειες, σλάϊντς, ταινίες και άλλο υποστηρικτικό υλικό της ενισχυτικής διδασκαλίας, των επιλεγόμενων μαθημάτων και των νέων γνωστικών αντικειμένων του προγράμματος σπουδών.

8.11. Υποστηρικτικό εκπαιδευτικό υλικό

Όλες οι σχολικές αίθουσες θα υποστηριχθούν με εκπαιδευτικό υλικό (χάρτες, κασέτες, διαφάνειες, σλάιτς, CD-rom, κ.ά.) το οποίο θα κρίνεται απαραίτητο για τις γνωστικές και διδακτικές απαιτήσεις των γνωστικών περιοχών του βασικού προγράμματος σπουδών κάθε τάξης.

8.12. Αναλώσιμα και λειτουργικά έξοδα

Κάθε σχολική μονάδα θα ενισχυθεί με το αναγκαίο ποσό για τα λειτουργικά έξοδα (OTE, INTERNET κ.ά.) και τα αναλώσιμα έξοδα του προγράμματος, τα οποία αφορούν κυρίως την ενίσχυση των νέων γνωστικών αντικειμένων που θα υλοποιηθούν με τη μέθοδο "project" και τις δημιουργικές δραστηριότητες των μαθητών και κατά δεύτερο λόγο τα αναλώσιμα των μαθημάτων του κανονικού προγράμματος σπουδών του σχολείου.

8.13. Γεύμα μαθητών

Το ελαφρύ μεσημεριανό γεύμα των μαθητών (σάντουιτς, χυμός, γάλα, φρούτα κ.λπ.) θα γίνεται με ευθύνη των γονέων. Για τις ανάγκες του γεύματος των μαθητών θα διαμορφωθεί και θα εξοπλιστεί κατάλληλα (τραπέζια, καθίσματα, ψυγεία, φούρνοι κ.λπ.), ο χώρος πολλαπλών χρήσεων της σχολικής μονάδας.

8.14. Φύλαξη σχολείου

Ένα από τα σημαντικά ζητήματα που ανακύπτει εξαιτίας του εξοπλισμού του σχολείου με εποπτικά μέσα διδασκαλίας και εκπαιδευτικό υλικό, αλλά και λόγους γενικότερης προστασίας του σχολικού περιβάλλοντος, είναι αυτό της φύλαξης του σχολείου με την τοποθέτηση προστατευτικών κιγκλιδωμάτων και την πρόσληψη φύλακα. Το ζήτημα της φύλαξης της σχολικής μονάδας θα αντιμετωπισθεί με τη συνεργασία του ΥΠΕΠΘ με την τοπική αυτοδιοίκηση και το σύλλογο γονέων και κηδεμόνων του σχολείου.

8.15. Βοηθητικό προσωπικό σχολείου

Η διεύρυνση του ωρολόγιου προγράμματος του σχολείου και ο εμπλουτισμός των δραστηριοτήτων της σχολικής ζωής ( προαιρετική υποδοχή μαθητών, γεύμα μαθητών, επίβλεψη - προστασία μαθητών, κα) καθιστούν αναγκαία την πρόσληψη του απαραίτητου βοηθητικού προσωπικού. Το ζήτημα της πρόσληψης και του καθορισμού των σχέσεων εργασίας του απαραίτητου, για κάθε σχολική μονάδα, βοηθητικού προσωπικού θα αντιμετωπισθεί με τη συνεργασία του ΥΠΕΠΘ με την τοπική αυτοδιοίκηση και το σύλλογο γονέων και κηδεμόνων του σχολείου.

9. H ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

9.1. Η Επιλογή των σχολείων

Η εφαρμογή του προγράμματος κατά το σχολικό έτος 1999-2000 θα γίνει σε εικοσιοκτώ δημοτικά σχολεία από διάφορες περιοχές της χώρας. Η επιλογή των σχολικών μονάδων που θα συμμετέχουν στην πιλοτική εφαρμογή πραγματοποιήθηκε με την ευθύνη της Διεύθυνσης Σπουδών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης του ΥΠΕΠΘ.

Η επιλογή των σχολείων περιέλαβε τα ακόλουθα στάδια:

α. Καθορισμός κριτηρίων επιλογής των σχολείων από την επιστημονική ομάδα του προγράμματος.

β. Προεπιλογή σχολικών μονάδων από διάφορες περιοχές της χώρας που πληρούν τα κριτήρια επιλογής.

γ. Ενημέρωση των διευθυντών των σχολείων για την προεπιλογή του σχολείου να συμμετέχει στο πιλοτικό πρόγραμμα.

δ. Έγγραφη βεβαίωση από το διευθυντή, το σύλλογο διδασκόντων και το σύλλογο γονέων ότι επιθυμούν τη συμμετοχή του σχολείου στο πιλοτικό πρόγραμμα.

ε. Ενημέρωση των προϊσταμένων Διευθύνσεων και Γραφείων Π.Ε., των σχολικών συμβούλων και των διευθυντών των σχολικών μονάδων για την τελική επιλογή των σχολείων που θα συμμετέχουν στο πρόγραμμα.

9.2. Επιμόρφωση των διευθυντών των σχολείων για τις διαδικασίες της υλοποίησης του προγράμματος

Τον Ιούλιο του 1999 πραγματοποιήθηκε το εναρκτήριο επιμορφωτικό σεμινάριο των διευθυντών των σχολείων, το οποίο περιλάμβανε :

• ενημέρωση από την Επιστημονική Επιτροπή για τη φιλοσοφία, το χαρακτήρα και τις κατευθύνσεις του προγράμματος
• ενημέρωση από μέλη της Μονάδας Υποστήριξης του έργου ΣΕΠΠΕ, για τις διαδικασίες της οικονομικής διαχείρισης του προγράμματος με βάση την Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) των υπουργών Παιδείας και Οικονομικών για τη συμμετοχή των σχολικών επιτροπών στην οικονομική διαχείριση προγραμμάτων του ΕΠΕΑΕΚ και τις διατάξεις του Ειδικού Λογαριασμού του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.

  9.3. Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών των σχολείων

Πραγματοποιήθηκε εισαγωγικό επιμορφωτικό σεμινάριο στους εκπαιδευτικούς των σχολείων, στους διευθυντές και τους επόπτες, τους σχολικούς συμβούλους και τους προϊσταμένους Διευθύνσεων και Γραφείων για τις ιδιαίτερες απαιτήσεις (διοικητικές, οργανωτικές, παιδαγωγικές, διδακτικές, ψυχολογικές, κοινωνικές, πολιτιστικές, κ.ά.) της αποτελεσματικής εφαρμογής του πιλοτικού προγράμματος.

9.4 Ενδοσχολική επιμόρφωση

Πραγματοποιήθηκε σειρά ενδοσχολικών επιμορφωτικών σεμιναρίων στους εκπαιδευτικούς των σχολείων, στους διευθυντές και τους επόπτες πάνω σε ιδιαίτερα προβλήματα και απαιτήσεις (διοικητικές, οργανωτικές, παιδαγωγικές, διδακτικές, ψυχολογικές, κοινωνικές, πολιτιστικές, κ.ά.) που ανακύπτουν στην πορεία εφαρμογής του πιλοτικού προγράμματος. Στα σεμινάρια μπορούν να κληθούν εμπειρογνώμονες, στελέχη της εκπαίδευσης και εκπαιδευτικοί από χώρες του εξωτερικού με εμπειρία στην υλοποίηση του θεσμού του ολοήμερου σχολείου.

9.5. Η αξιολόγηση του προγράμματος

Η αξιολόγηση του πιλοτικού προγράμματος θα είναι εσωτερική και εξωτερική. Η εσωτερική αξιολόγηση του προγράμματος θα γίνει από την επιστημονική ομάδα του προγράμματος με τη συνεργασία ειδικών επιστημόνων και θα πραγματοποιηθεί με χρήση ερωτηματολογίων, κλείδες παρατήρησης, δομημένες συνεντεύξεις, κ.λπ. Για το λόγο αυτό θα συγκροτηθεί ομάδα ειδικών επιστημόνων-συνεργατών της Επιστημονικής Ομάδας των προγράμματος, με αντικείμενο το σχολικό χώρο, οι οποίοι θα έχουν συμβουλευτικό ρόλο στις διαδικασίες υλοποίησης του προγράμματος σε θέματα σχετικά με την παιδαγωγική, διδακτική και αισθητική αναβάθμιση του σχολικού χώρου. Επίσης θα οριστούν ειδικοί επιστήμονες-συνεργάτες σε θέματα αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου στο σχολείο.

Πιλοτικό πρόγραμμα ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Οκτώβριος 2000 - Δεκέμβριος 2000)

Το Σεπτέμβριο του 2000 μετά τη συλλογή όλων των στοιχείων για την πορεία του πιλοτικού προγράμματος "Ολοήμερο σχολείο" κρίθηκε αναγκαίο να συνεχιστεί η πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος για όσο διάστημα χρειαστεί προκειμένου το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο να καταλήξει σε ασφαλή συμπεράσματα για τη γενίκευση του θεσμού του Ολοήμερου Σχολείου παράλληλα με το θεσμό των Σχολείων "Διευρυμένου Ωραρίου". Για το σκοπό αυτό ορίστηκε στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο νέα ομάδα υλοποίησης του προγράμματος "Πιλοτική εφαρμογή Προγραμμάτων Ολοήμερων Σχολείων", αποτελούμενη απο τους :

α) Οικονόμου Γεώργιο, Μόνιμο Πάρεδρο του Π.Ι., ως υπεύθυνο του προγράμματος

β) Αγγελή Αδάμ, Πάρεδρο του Π.Ι., ως αναπληρωτή υπεύθυνο και

γ)Τριανταφύλλου Ανδρέα, Εκπαιδευτικό, ως μέλος

Οι παραπάνω συνέταξαν νέο Τεχνικό Δελτίο στο Πλαίσιο του 3ου Κ.Π.Σ. - έργα Γέφυρας , διάρκειας τριών μηνών.

Στο πλαίσιο του νέου τεχνικού δελτίου, μετά απο απόφαση του Συντονιστικού Συμβουλίου και της Επιτροπής Ερευνών του Π.Ι.,έγειναν οι απαραίτητες προσλήψεις σε εκπαιδευτικό προσωπικό για την λειτουργία των 28 Πιλοτικών Ολοήμερων Δημοτικών Σχολείων .

Το Δεκέμβριο του 2000 πραγματοποιήθηκε ενημερωτική Ημερίδα στην οποία συμμετείχαν οι Προϊστάμενοι των Διευθύνσεων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, οι Προϊστάμενοι των Γραφείων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και οι Σχολικοί Σύμβουλοι στη δικαιοδοσία των οποίων υπάγονται τα 28 Πιλοτικά Ολοήμερα Σχολεία που λειτουργούν καθώς και οι Διευθυντές των 28 αυτών σχολικών μονάδων.

ΝΕΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Με την αριθμ. Γ1/632/1-8-2000 (ΦΕΚ 1005 τ.Β') απόφαση του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων συγκροτήθηκε Επιστημονική Επιτροπή, έργο της οποίας είναι ο σχεδιασμός, η οργάνωση και η λειτουργία των Ολοήμερων Δημοτικών Σχολείων, πιλοτικών και διευρυμένου ωραρίου.

Την Επιστημονική Επιτροπή αποτελούν :

α. Πυργιωτάκης Ιωάννης, Καθηγητής του Π.Τ.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Κρήτης

β. Βρεττός Ιωάννης, Καθηγητής του Π.Τ.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Αθηνών

γ. Ξωχέλης Παναγιώτης, Καθηγητής του Π.Τ. του Φ.Π.Ψ. Θεσσαλονίκης

δ. Παππάς Αθανάσιος, Καθηγητής του Π.Τ.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Αθηνών

ε. Χατζηδήμου Δημήτριος, Καθηγητής Παιδ. Φιλοσοφικής Σχολής Α.Π.Θ. (Για το παράρτημα Φλώρινας)

στ. Μπουζάκης Ιωσήφ, Καθηγητής του Π.Τ.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Πατρών

ζ. Ταρατόρη Ελένη, Καθηγήτρια του Π.Τ.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Θράκης

η. Λάμιας Κωνσταντίνος, Επίκουρος Καθηγητής του Π.Τ.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

θ. Βιτσιλάκη - Σαρωνιάτη Χρυσή, Επίκουρος Καθηγήτρια του Π.Τ.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Αιγαίου

ι. Παληός Ζαχαρίας, Επίκουρος Καθηγητής της Παιδαγωγικής του Τμήματος Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης

ια. Κωνσταντίνου Χαράλαμπος, Αναπληρωτής Καθηγητής του Π.Τ.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

ιβ. Γούσης Παύλος, πρώην Σχολικός Σύμβουλος - πρώην Διευθυντής Σπουδών Π.Ε.

ιγ. Λεοντάρης Αχιλλέας, πρώην Σχολικός Σύμβουλος - πρώην Διευθυντής Σπουδών Π.Ε.

ιδ. Κώτσης Κωνσταντίνος, Διευθυντής Σπουδών Π.Ε. - Σχολικός Σύμβουλος

ιε. Αλπέντζου Ολυμπία, Διευθύντρια Δημ. Σχολείου αποσπασμένη στη Δ/νση Σπουδών Π.Ε.

ιστ. Διαμαντής Κωνσταντίνος, δάσκαλος αποσπασμένος στη Δ/νση Σπουδών Π.Ε.

ιζ. Ραπτόπουλος Κωνσταντίνος, Σχολικός Σύμβουλος Π.Ε.

Πρόεδρος της Επιτροπής ορίστηκε ο καθηγητής κ. Ιωάννης Πυργιωτάκης με αναπληρωτή τον καθηγητή κ. Ιωάννη Βρεττό.

Για να είναι αποδοτικότερο το έργο της επιτροπής και να διευκολυνθεί η επικοινωνία και η συνεργασία των μελών με τους σχολικούς συμβούλους, τους προϊσταμένους, τους διευθυντές και τους εκπαιδευτικούς, η επιτροπή ανέθεσε στα μέλη της καθηγητές Πανεπιστημίου περιοχές ευθύνης ως εξής :

• Πυργιωτάκης Ιωάννης, περιοχή ευθύνης νομοί Ηρακλείου,Λασιθίου,Ρεθύμνου, Χανίων.
• Βιτσιλάκη - Σαρωνιάτη Χρυσή ,(συνεργάτης Αλπέντζου Ολυμπία) υπευθυνότητα στην Α' Αθήνας και στο νομό Δωδεκανήσου
• Βιτσιλάκη - Σαρωνιάτη Χρυσή, υπευθυνότητα στο νομό Δωδεκανήσου.
• Παληός Ζαχαρίας,υπευθυνότητα στην Δ' Αθήνας , Κυκλάδες, Πειραιά, Σάμο.
• Βρεττός Ιωάννης, (συνεργάτης Διαμαντής Κων/νος)περιοχή ευθύνης Β' Αθήνας,Ανατολική Αττική, Βοιωτία.
• Παππάς Αθανάσιος,(συνεργάτης Ραπτόπουλος Κων/νος)υπευθυνότητα στη Γ' Αθήνας, Δυτική Αττική, Εύβοια.
• Μπουζάκης Ιωσήφ, υπευθυνότητα στους νομούς Αχαϊας, Ηλείας, Ζακύνθου, Κεφαλλονιάς, Αιτωλοακαρνανίας, Αρκαδίας, Κορινθίας, Λακωνίας, Μεσσηνίας και Αργολίδας.
• Κωνσταντίνου Χαράλαμπος, υπευθυνότητα στους νομούς Λευκάδας, Θεσπρωτίας, Ιωαννίνων, Κέρκυρας, Πρέβεζας, Άρτας.
• Λάμιας Κωνσταντίνος,υπευθυνότητα στους νομούς Μαγνησίας, Λάρισας, Τρικάλων, Καρδίτσας,, Φθιώτιδας, Φωκίδας,Ευρυτανίας.
• Ξωχέλης Παναγιώτης και Χατζηδήμου Δημήτριος, υπευθυνότητα στους νομούς Πιερίας, Ημαθίας, Πέλλας, Κοζάνης, Γρεβενών, Φλώρινας, Καστοριάς, Α' Θεσσαλονίκης, Β' Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Χαλκιδικής, Σερρών.
• Ξωχέλης Παναγιώτης, υπευθυνότητα στο νομό Λέσβου
• Ταρατόρη Ελένη, υπευθυνότητα στους νομούς Καβάλας, Δράμας, Ξάνθης, Ροδόπης, Έβρου, Χίου.

Πιλοτική εφαρμογή 28 ΟΛΟΗΜΕΡΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ / Εκπαιδευτικά προγράμματα σε ολοήμερα σχολεία

(Ιανουάριος 2001 - Ιούνιος 2002)

Στο πλαίσιο του ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ εγκρίθηκε η ένταξη του έργου για τη λειτουργια των 28 Ολοήμερων Σχολείων με τίτλο "Πιλοτική εφαρμογή 28 Ολοήμερων Σχολείων / Εκπαιδευτικά προγράμματα σε ολοήμερα σχολεία" , διάρκειας 18 μηνών.Η υλοποίηση του έργου θα γίνει στο χρονικό διάστημα απο 1/1/2001 μέχρι 30/6/2002 με υπεύθυνο το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.Για την έπιστημονική παρακολούθηση της υλοποίησης του έργου ορίστηκε στο Παιδαγωγικό Ιντιτούτο

Το Σεπτέμβριο του 2001 πραγματοποιήθηκε ενημερωτική Ημερίδα στην Αθήνα, στο ξενοδοχείο Τιτάνια, στην οποία συμμετείχαν οι Προϊστάμενοι των Διευθύνσεων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, οι Προϊστάμενοι των Γραφείων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και οι Σχολικοί Σύμβουλοι στη δικαιοδοσία των οποίων υπάγονται τα 28 Πιλοτικά Ολοήμερα Σχολεία που λειτουργούν καθώς και οι Διευθυντές των 28 αυτών σχολικών μονάδων.