Με την ευκαιρία αυτή, το Τμήμα διατυπώνει εγγράφως τις απόψεις και τις ουσιαστικές παρατηρήσεις των μελών του και άλλων συμβούλων και παρέδρων του Π.Ι., που καλούνται κατά περίπτωση να γνωμοδοτήσουν για την αρτιότερη διεξαγωγή της έρευνας, προβαίνοντας συχνά σε συμπληρώσεις ή και διορθώσεις των προγραμμάτων έρευνας σε θέματα μεθοδολογίας, συγκρότησης δείγματος έρευνας, διατύπωσης τίτλου έρευνας, βελτίωσης ερωτηματολογίων κ.ά.

Τα κριτήρια γνωμοδότησης για την έγκριση διεξαγωγής έρευνας, οι κωδικοί των σχολείων και οι έρευνες που έχουν ήδη εγκριθεί να διεξαχθούν σε σχολεία έχουν καταχωρηθεί σε ηλεκτρονική βάση δεδομένων και βρίσκονται στην ιστοσελίδα του Τμήματος.

Παράλληλα, το Τμήμα φροντίζει να λαμβάνει γνώση των αποτελεσμάτων των εγκεκριμένων ερευνών, τα οποία αξιοποιεί καταλλήλως. Σημειώνεται ότι η συζήτηση αιτήσεων για διεξαγωγή ερευνών στα σχολεία αποτελεί σταθερή εργασία του Τμήματος.

Το Τμήμα έχει ήδη καθορίσει, σε συνεργασία και με τα άλλα Τμήματα, τους βασικούς ερευνητικούς άξονες του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, οι οποίοι είναι συνοπτικά οι ακόλουθοι:

Το Τμήμα έχει θέσει ως ένα από τους βασικότερους στόχους του τη διεξαγωγή σειράς ερευνών που έχουν άμεση σχέση με την εκπαίδευση. Ήδη έχουν γίνει συστηματικές έρευνες για τις σχέσεις εκπαιδευτικών και μαθητών, για το σχολικό κλίμα, τη βία στα σχολεία, την ενισχυτική διδασκαλία, τα πρόσθετα προσόντα των εκπαιδευτικών, τα αναλυτικά προγράμματα και τα βιβλία ορισμένων μαθημάτων, όπως της ψυχολογίας, κοινωνιολογίας κ.ά., τα πορίσματα των οποίων αποτέλεσαν και θα αποτελέσουν βάση αντίστοιχων εισηγήσεων και ρυθμίσεων.

Συμμετέχει στο ερευνητικό πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης LANGCRED, το οποίο ασχολείται με θέματα πιστοποίησης γλωσσομάθειας στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Συνεργάζεται στενά με την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Συμβούλιο της Ευρώπης για την έκδοση και εμπλουτισμό του Ευρωπαϊκού Θησαυρού Εκπαίδευσης, τον οποίο έχει εκδώσει και στην ελληνική γλώσσα.

Συμμετέχει σε ευρωπαϊκή σύμπραξη 20 οργανισμών για την υλοποίηση του ερευνητικού/αναπτυξιακού έργου "TRENDS-Training Educators through Networks and Distributed Systems" του Προγράμματος Εφαρμογών Τηλεματικής της Γενικής Διεύθυνσης ΧΙΙΙ, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Σχετικά με τα θέματα τεκμηρίωσης συνεργάζεται στενά με το Ευρωπαϊκό Σύστημα Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για την Εκπαίδευση (EUDISED).

Αλλες δραστηριότητες του Τμήματος:

Στοχεύει στη δημιουργία προτύπων ποιότητας και θέτει τις προδιαγραφές της συγγραφής των διδακτικών βιβλίων και της παραγωγής του βοηθητικού διδακτικού υλικού, σύμφωνα

με το Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών (ΕΠΠΣ) και ειδικότερα με τους αντικειμενικούς σκοπούς και την εκπαιδευτική μεθοδολογία που αυτό προβλέπει.

Έχει ως έργο να παρακολουθεί την ποιότητα του παραγόμενου υλικού (βιβλία, χάρτες, διαφάνειες, βιντεοταινίες, πολυμέσα κτλ.) και να ελέγχει τη συμβατότητά του με τα προγράμματα σπουδών και τα πρότυπα ποιότητας του Π.Ι., πριν εισαχθεί στα σχολεία.

Να παρακολουθεί, επίσης, την πειραματική εφαρμογή των βιβλίων και του διδακτικού υλικού, την εφαρμογή των νέων τεχνολογιών (Εκπαιδευτικό Λογισμικό, Τηλεματική) για την υποστήριξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας και να προτείνει τις απαραίτητες βελτιωτικές παρεμβάσεις.

Υπάγεται στο Τμήμα Ερευνών και έχει την ευθύνη για την τακτική έκδοση και διακίνηση των περιοδικών που εκδίδονται από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, με σκοπό να ενημερώνει τους εκπαιδευτικούς και την ευρύτερη εκπαιδευτική κοινότητα.

Τα περιοδικά αυτά είναι:

Το Δελτίο Εκπαιδευτικής Αρθρογραφίας, το οποίο εκδίδεται από το 1992 σε δύο τεύχη το χρόνο, το Μάιο και το Δεκέμβριο, περιλαμβάνει βιβλιογραφικά στοιχεία για άρθρα που έχουν δημοσιευθεί σε: ελληνικά, ξένα περιοδικά και επιστημονικές επετηρίδες.
Περιλαμβάνει επίσης και βιβλιογραφικά στοιχεία για διατριβές και ερευνητικά προγράμματα. Η Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων δημοσιεύει εισηγήσεις και άλλες επιστημονικές εργασίες του προσωπικού του Π.Ι., οι οποίες μπορεί να είναι πρωτότυπες ή συνθετικές και να αναφέρονται σε εκπαιδευτικά, ερευνητικά ή άλλα επιστημονικά θέματα. Η επιστημονική επετηρίδα εκδίδεται μία φορά το χρόνο. Ο Μέντορας, περιοδικό στο οποίο δημοσιεύονται μόνο πρωτότυπες εργασίες ερευνητικού περιεχομένου. Οι εργασίες μπορεί να αναφέρονται σε επιστημονικά ή εκπαιδευτικά θέματα ή να είναι αποτέλεσμα έρευνας οποιασδήποτε μορφής.

Η Βιβλιοθήκη του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου:

Η Βιβλιοθήκη του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου χρηματοδοτήθηκε από το 2ο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης (έργο: Απολλόδωρος), με στόχο τον εκσυγχρονισμό της και τη δημιουργία Κέντρου Πληροφόρησης.

Η συλλογή της Βιβλιοθήκης καλύπτει θέματα εκπαίδευσης και διδακτικής των διαφόρων επιστημονικών κλάδων, οι οποίοι αφορούν κυρίως θέματα εκπαίδευσης και αντιπροσωπεύονται στο σχολικό πρόγραμμα και περιλαμβάνει: